Output gap (Chênh lệch sản lượng)

Output gap đuợc sử dụng như một chỉ số đánh giá lạm phát trong các báo cáo của các tổ chức tài chính như Goldman Sachs, HSBC. Theo các báo cáo này, output gap của Việt Nam đang ở mức dương. Vậy output gap là gì?

Output gap là độ chênh lệch, thường tính bằng %, giữa sản lượng thực tế và sản lượng tiềm năng của một nền kinh tế. (Sản lượng tiềm năng – potential output hoặc natural GDP là mức sản lượng mà nền kinh tế có thể phát triển bền vững trong dài hạn). Output gap lớn hơn 0 thường được coi là dấu hiệu của dư cầu, gây áp lực tăng giá, do đó sẽ phải tăng lãi suất nhằm tránh cho nền kinh tế phát triển quá nóng cũng như kiềm chế lạm phát. Output gap nhỏ hơn 0 được coi là dấu hiệu lạm phát sẽ giảm. Để dễ so sánh, theo báo cáo mới nhất của IMF (4/2008), output gap trung bình của các nền kinh tế phát triển trên thế giới năm 2007 là 0.1(%), và có giảm xuống -1.1% trong năm 2008 và -2.3% trong năm 2009.

Để ước tính output gap, nguời ta thường dùng bộ lọc Hodrick – Prescott (Prescott, Nobel kinh tế 2004) để ước tính sản lượng tiềm năng (thực ra là tính trend level of output và lấy đó làm potential output, HSBC dùng cách này còn Goldman Sachs không nói rõ cách tính). Cụ thể, với giả định GDP gồm 2 thành phần, 1 thành phần mang tính xu hướng (trend component) và 1 thành phần mang tính chu kỳ (cyclical component), người ta sử dụng bộ lọc Hodrick-Prescott loại bỏ thành phần chu kỳ để lấy thành phần xu hướng và coi đó là sản lượng tiềm năng. Đây là một mô hình thống kê thuần túy và có nhược điểm là chỉ phù hợp với những nền kinh tế phát triển, đặc biệt là Mỹ và khả năng dự báo là không cao. Tuy nhiên đây là phương pháp đơn giản do chỉ dùng một biến số là GDP thực tế, thường là lấy số liệu quý.

Để kết luận, xin được dùng lời của Ben Bernanke, thống đốc Cục dự trữ liên bang Mỹ phát biểu hôm 9/6/2008 tại Hội nghị kinh tế thường niên lần thứ 52 tại Boston :”Ngay cả khi không có phương pháp tốt để ước tính output gap, thì việc tính đến sự không chắc chắn của phép đo một cách hợp lý và việc kết hợp thông tin về output gap với các thông tin từ các nguồn khác có thể giúp chúng ta đạt được các mục tiêu chính sách tốt hơn là nếu chúng ta chỉ đơn giản bỏ qua chỉ số này”